ΓΙΑΤΙ ΝΑ ΕΠΙΛΕΞΩ ΤΟΝ ΧΟΡΟ ΣΑΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΜΟΥ;
Γιατί να επιλέξω τον χορό σαν δραστηριότητα για το παιδί μου; Με ποιά κριτήρια θα επιλέξω σχολή χορού;
Ο χορός ήταν αναμφισβήτητα ένας από τους βασικότερους τρόπους έκφρασης των ανθρώπων ανέκαθεν. Ο χορός αποτελεί ανάγκη των ανθρώπων και τούτο αποδεικνύεται από το γεγονός ότι υπάρχουν καταγραφές ανθρώπων που χορεύουν από την προϊστορική ακόμα εποχή [τοιχογραφίες]. Κατά την αρχαιότητα , ειδικά στην Ελλάδα, ο χορός [όρχηση] αποτελούσε σημαντικό κομμάτι της εκπαίδευσης των νέων. Ο Πλάτων στους Νόμους αναφέρει σχετικά. Τίποτα δεν μπορεί να αντικαταστήσει τον χορό, στην διαμόρφωση του ήθους, στην διάρκεια της πρώτης νεότητας.
Ο χορός είτε με την μορφή τέχνης είτε σαν έκφραση καθημερινών συναισθημάτων συνεχίζει να ενυπάρχει στις ζωές των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο, ακόμα και στις μέρες μας, πάρα το γεγονός ότι ο σημερινός άνθρωπος δεν θυμίζει σε τίποτα τον άνθρωπο των σπηλαίων που προαναφέραμε.
Όλες οι σύγχρονες μελέτες αναφέρονται στα πολλαπλά θετικά αποτελέσματα που έχει η ενασχόληση των παιδιών, εφήβωνόσο και ενηλίκων με οποιοδήποτε είδος χορού. Ας αναφέρουμε τα πιο σημαντικά. Οι άνθρωποι που χορεύουν:
1. Γυμνάζουν το σώμα τους.
Ο χορός, αντίθετα με την άποψη πολλών, θεωρείται μια ολοκληρωμένη και εξαιρετικά δύσκολη σωματική δραστηριότητα. Το σώμα καλείται να αναπτύξει δύναμη, ευλυγισία, ιδιοδεκτικότητα και ισορροπία. Χαρακτηριστικά που δεν απαντώνται εύκολα μαζί σε αλλά αθλήματα.
2. Εκφράζουν τα συναισθήματα τους.
Ο χορός είναι τέχνη. Σαν τέχνη λοιπόν ζητάει έκφραση συναισθημάτων. Και αυτό ξεκινάει από πολύ μικρή ηλικία αν ο χορός διδάσκεται σωστά. Αν δε αναλογιστεί κανείς ότι, ειδικά στο ελληνικό σχολείο, ο τρόπος διδασκαλίας των καλλιτεχνικών μαθημάτων δεν προάγει καμία μορφή τέχνης και δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί ούτε καν δημιουργικός και σύγχρονος, καταλαβαίνουμε την ανάγκη για
Μαθήματα τεχνών εκτός της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Αν το προσεγγίσουμε δε πιο επιστημονικά θα δούμε ότι όταν οι άνθρωποι χορεύουν ακούγοντας μουσική οι ορμόνες της ευτυχίας, οι ενδορφίνες [σεροτονίνη, ντοπαμίνη, ωκυτοκίνη] διοχετεύονται σε μεγάλες ποσότητες στον οργανισμό μας. Τα τελευταία χρόνια κρατικά ταμεία υγείας στην Ευρώπη συνταγογραφούν μαθήματα χορού σε ασθενείς με χρόνια κλινική κατάθλιψη.
3. Αναπτύσσουν προσωπική πειθαρχία – συγκέντρωση.
Ο χορός είναι συνυφασμένος στην συνείδηση όλων με την αυστηρή πειθαρχία. Αυτό είναι γεγονός. Αυτό όμως που πρέπει να διευκρινιστεί στο σημείο αυτό είναι πως αυτή η πειθαρχία ,στις μέρες μας, δεν νοείται να προκύπτει μέσα από τιμωρίες και εξευτελισμούς αλλά μέσα από μια εσωτερική διαδικασία που χτίζεται από την παιδική ηλικία ως την ενήλικη ζωή μέσα από πολύ δημιουργικούς και παιδαγωγικούς δρόμους. Τα αποτελέσματα που προκύπτουν από αυτές τις διαδικασίες ,όταν εγκαθιδρυθούν στην συνείδηση των χορευτών ,τους συνοδεύουν σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής τους. Ακόμα και το γεγονός ότι οι χορευτές καλούνται να φορούν συγκεκριμένα ρούχα μέσα στο μάθημα τους και να χτενίζουν τα μαλλιά τους με συγκεκριμένο τρόπο τους οδηγεί στην εδραίωση αυτής της πειθαρχίας, της συγκέντρωσης και της ευθύνης που προαναφέρθηκε.
4. Συμμετέχουν σε μια ομαδική και ταυτόχρονα ατομική δραστηριότητα.
Οι χορευτές καλούνται να είναι σολίστες[να χορεύουν κάποιον ρόλο μόνοι τους] η μέλη ενός συνόλου ανά πάσα στιγμή. Από μονή της αυτή η ιδιαιτερότητα βοηθά να αναπτυχθεί μια ισορροπημένη προσωπικότητα. Καλούνται να είναι λειτουργικοί μέσα στην ομάδα δηλαδή να συνεργάζονται, μοιράζονται, βοηθούν, βάζουν την ομάδα και το κοινό καλό πάνω από όλα, ενώ παράλληλα πρέπει να μπορούν να λειτουργούν και μόνοι εξίσου υπεύθυνα και αποτελεσματικά. Από μόνη της αυτή η συνθήκη βοηθά σημαντικά ,εκτός όλων των άλλων, και στην διαχείριση του ατομικού άγχους και στην εγκαθίδρυση της προσωπικής πειθαρχίας.
5. Μαθαίνουν να επιμένουν σε έναν στόχο.
Αν αναλογιστεί κάνεις ότι για να ‘ανέβει’ μια παράσταση χορού διάρκειας δυο ωρών χρειάζονται κατά μέσον ορό 500 ώρες πρόβας καταλαβαίνει εύκολα πόση επιμονή, υπομονή και προσήλωση στον στόχο προϋποθέτει από όλους αυτό το εγχείρημα.
Όλα όσα προαναφέρθηκαν είναι λίγο πολύ γνωστά. Ακόμα και αν κάποιος δεν έχει παρακολουθήσει συστηματικά μαθήματα χορού, σίγουρα θυμάται πως ένιωσε κάθε φορά που χόρεψε για κάποιο λόγο. Η ευεξία και το αίσθημα χαράς που νιώθουμε μετά δεν μπορούν να περάσουν απαρατήρητα. Δεν έχει προκύψει τυχαία η έκφραση ‘χόρεψα με την ψυχή μου’.
Πώς όμως θα επιλέξω μια σχολή χορού που θα βοηθήσει το παιδί μου ή ακόμα και εμένα ως ενήλικα να αποκομίσω όλα τα οφέλη που προαναφέρθηκαν και ακόμα περισσότερα;
Αρχικά θα αναφερθούμε στις τυπικές προϋποθέσεις που πρέπει να πληροί μια σχολή χορού με βάση τον νομό για να μπορεί να φέρει στην επωνυμία της τον όρο ‘σχολή χορού αναγνωρισμένη από το κράτος’. Αυτές οι σχολές απαλλάσσονται από τον ΦΠΑ οπότε είναι και αυτός ένας εύκολος τρόπος για να καταλάβει έναςγονιός αν η σχολή που έχει απευθυνθεί είναι αναγνωρισμένη.
Στις παρακάτω προϋποθέσεις πρέπει να δοθεί η δέουσα σημασία γιατί όταν δεν πληρούνται κινδυνεύει σοβαρά η σωματική ακεραιότητα των μαθητών και όχι μόνο.
1. Διδακτικό προσωπικό
Όλοι οι καθηγητές πρέπει να έχουν αναγνωρισμένο πτυχίο καθηγητή χορού από σχολή του υπουργείου πολιτισμού ή αντίστοιχη αναγνωρισμένη σχολή του εξωτερικού.
Ο ιδιοκτήτης της σχολής πρέπει να είναι και αυτός κάτοχος του αντίστοιχου πτυχίου και να διαθέτει και πενταετή προϋπηρεσία σε αναγνωρισμένη σχολή .Σε αντίθετη περίπτωση θα πρέπει να προσληφθεί ένας καλλιτεχνικός διευθυντής με τα παραπάνω προσόντα. Ο διευθυντής θα είναι υπεύθυνος για την επιτήρηση- καθοδήγηση των καθηγητών καθώς και για την θέσπιση του προγράμματος σπουδών ανά ηλικία.
2. Κτιριακή υποδομή
Η σχολή οφείλει να διαθέτει ειδικό πάτωμα για χορευτές προς αποφυγή τραυματισμών να σημειωθεί ότι οι τραυματισμοί, κυρίως στα γόνατα, από ακατάλληλα πατώματα είναι ο πιο συχνός τραυματισμός στους χορευτές όλων των ηλικιών]. Σωστό σύστημα εξαερισμού, πυροσβεστική και στατική μελέτη, έξοδο κίνδυνου κ.ά. Η άδεια λειτουργίας δίνεται από την εκάστοτε περιφέρεια μετά από έλεγχο. Ανά διαστήματα οι υπηρεσίες της περιφέρειας διενεργούν απροειδοποίητους ελέγχους και διατηρούν το δικαίωμα αναστολής λειτουργιάς της σχολής σε περίπτωση μη εφαρμογής των όσων αναφέρθηκαν παραπάνω. Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί ότι οι σχολές χωρίς άδεια δεν ελέγχονται από κανέναν φορέα ούτε κατά την κατασκευή τους, ούτε κατά την λειτουργία τους, ούτε σε σχέση με την καταλληλόλητα των εγκαταστάσεων πολύ περισσότερο δε σε σχέση με την επαγγελματική επάρκεια των καθηγητών που απασχολούν.
Όλα τα παραπάνω αφορούν στο τυπικό κομμάτι που είναι εξίσου σημαντικό με όσα θα αναφερθούν παρακάτω και έχουν να κάνουν με την διδακτική διαδικασία.
Η γνώση των καθηγητών πρέπει να είναι τέτοια που να τους βοηθά να σχεδιάσουν και να εφαρμόσουν ένα πρόγραμμα κατάλληλο και ασφαλές για την ηλικία, την εμπειρία και το επίπεδο του κάθε τμήματος. Τα τμήματα πρέπει να απευθύνονται σε μαθητές σχετικής ηλικίας και αντιστοίχου επιπέδου γνώσεων .Όταν τα τμήματα δεν είναι ομοιογενή αυξάνεται δραματικά η πιθανότητα τραυματισμού. Ακόμα και σε ομοιογενή τμήματα πολλέςφορέςαπαιτείταιεξατομικευμένηκαθοδήγησή σε κάποιους μαθητές κατά περιόδους [ π.χ. επάνοδος από τραυματισμό, αναπτυξιακή έκρηξη λόγω ηλικίας, μυοσκελετική ιδιαιτερότητα κ.α].
Ειδικά για τους χορευτές παιδικής και εφηβικής ηλικίας ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στα προγράμματα ασκήσεων ευλυγισίας τα οποία πολλές φόρες οδηγούν σε σοβαρούς τραυματισμούς. Όταν τα προγράμματα αυτά εφαρμόζονται με υπερβολή ή σε αναπτυξιακές φάσεις που δεν βοηθούν, χωρίς να συνοδεύονται από αντίστοιχα προγράμματα ενδυνάμωσης, την απαραίτητη προθέρμανση και την σωστή αποθεραπεία μπορούν να αποβούν καταστροφικά. Όπως και η χρήση των pointes [παπούτσια με τα οποία χορεύουμε στις μύτες]. Όλες οι τελευταίες μελέτες συνηγορούν στο ότι η χρήση αυτών των παπουτσιών κάτω από την ηλικία των 10- 12 ετών δεν πρέπει να επιτρέπεται . Όσο ταλαντούχο και να είναι ένα παιδί το σώμα του δεν είναι έτοιμο μυοσκελετικά για να υποστηρίξει τις καταπονήσεις που θα δεχθεί χορεύοντας σε pointe και θα έχει προβλήματα στο μέλλον. Ακόμα και αν ένα παιδί βρίσκεται στην προτεινομένη ηλικία θα πρέπει να έχει προηγηθεί συγκεκριμένη προετοιμασία ώστε να είναι έτοιμο για αυτό το βήμα. Είναι ευθύνη του δασκάλου να εξηγήσει στις μαθήτριες και στους γονείς, για ποιο λόγο ‘καθυστερούν’ την χρήση των pointes και να τις ενδυναμώσει έτσι ώστε να είναι έτοιμες όταν έρθει η ώρα. Οι pointeς δεν πρέπει να εντάσσονται στο πρόγραμμα σπουδών για να ‘κρατήσουν’ τους μαθητές στην σχολή.
Οι χορευτές για να είναι ασφαλείς οφείλουν να αφουγκράζονται το σώμα τους. Είναι ευθύνη του καθηγητή να βοηθά τον κάθε μαθητή να προοδεύσει μαθαίνοντας του να σέβεται τις προσωπικές σωματικές του δυνατότητες. Όλοι οι μαθητές δεν έχουν τον ίδιο ρυθμό προόδου και αυτό πολλές φόρες δεν έχει να κάνει με την επιμονή και την συγκέντρωση που δείχνει ο κάθε μαθητής. Ο χορευτής πρέπει να συναγωνίζεται καθημερινά μόνο με τον χθεσινό εαυτό του και όχι τους άλλους χορευτές. Η ανάπτυξη αυτής της πεποίθησης είναι δουλεία του καθηγητή όπως και ο έπαινος ή η επίπληξη που αφορά στην προσπάθεια και την προσήλωση στον στόχο και όχι απαραίτητα στο αποτέλεσμα. Η ιστορία έχει δείξει ότι πολλοί ,εξαιρετικά ταλαντούχοι χορευτές, δεν έκαναν καριέρα σε αντίθεση με πολλούς , λιγότερο ταλαντούχους, που δούλεψαν σκληρά με στόχο και πρόγραμμα και διέπρεψαν επαγγελματικά.
Οι καθηγητές επιπροσθέτως για να είναι αποτελεσματικοί οφείλουν να επιμορφώνονται συνεχώς. Ο χορός, όπως και όλα τα αθλήματα, έχουν πια στην διάθεση τους δυο πολύ μεγάλους συμμάχους την επιστήμη και την τεχνολογία. Οι μελέτες που εκπονούνται τα τελευταία χρόνια έχουν βοηθήσει απίστευτα στην δημιουργία καινούριων μοντέλων προπόνησης, περισσότερο εξατομικευμένων που ελαχιστοποιούν τους τραυματισμούς και μεγιστοποιούν την απόδοση των χορευτών. Η πρόσβαση στα αποτελέσματα αυτών των μελετών καθώς και στα επιμορφωτικά σεμινάρια είναι πλέον πολύ εύκολη για όλους και είναι δείγμα έλλειψης επαγγελματισμού η μη παρακολούθηση τους.
Πολλά έχουν ακουστεί και για το βάρος των χορευτών. Είναι γεγονός πως ο χορός θέλει σώματα καλλίγραμμα και αέρινα. Αυτό δεν σημαίνει όμως πως οι χορευτές πρέπει να λιμοκτονούν. Οι χορευτές όπως και όλοι οι αθλητές πρέπει να τρώνε σωστά και ισορροπημένα. Ειδικά στις παιδικές ηλικίες μια συζήτηση για την σωστή διατροφή με τα παιδιά και μια συμβουλευτική κουβέντα με τους γονείς των παιδιών που έχουν κάποιο πρόβλημα με το βάρος τους είναι αρκετή. Οι προσβλητικές μέθοδοι του παρελθόντος οδήγησαν σε παιδιά και εφήβους με διατροφικές διαταραχές και δεν πρέπει να γίνονται δεκτές από τους μαθητές και τους γονείς τους για κανέναν λόγο. Όσοι έχουν παιδιά, ειδικά στην εφηβεία, γνωρίζουν πόσο ανασφαλή είναι τα παιδιά σε αυτή τη φάση, με οτιδήποτε αφορά στην εμφάνιση τους και το σώμα τους. Μέσα από την ενασχόληση τους με τον χορό ,ο στόχος είναι, να αγαπήσουν το σώμα τους και να το αγκαλιάσουν ώστε μαζί του να οδηγηθούν στα επιθυμητά αποτελέσματα. Η θέσπιση ενός ισορροπημένου εξατομικευμένου διαιτολογίου είναι δουλειά των ειδικών διατροφολόγων και όχι των καθηγητών χορού. Όπως αντίστοιχα η αντιμετώπιση ενός τραυματισμού είναι αρμοδιότητα ενός ορθοπεδικού και όχι των καθηγητών χορού.
Οι σχολές χορού είναι χώροι στους οποίους οι μαθητές μυούνται στην τέχνη και στην καλλιέργεια. Αυτό σημαίνει ότι οι καθηγητές χρησιμοποιούν, έκτος των άλλων, έργα τέχνης [π.χ μουσικά κομμάτια, πίνακες, γλυπτά κα.] για να ξεναγήσουν τους μαθητές στον υπέροχο κόσμο της τέχνης. Ως εκ τούτου και οι μουσικές και οι ενδυματολογικές επιλογές πρέπει να συνάδουν με το είδος χορού που διδάσκεται, καθώς και με την ηλικία των μαθητών που τον χορεύουν και όχι απαραίτητα με τις τάσεις της εποχής προς εντυπωσιασμό μικρών και μεγάλων. Η προτροπή η ακόμα και η οργάνωση παρακολούθησης παραστάσεων είναι και αυτή μέρος της εκπαίδευσης των χορευτών.
Παραστάσεις, εξετάσεις, διαγωνισμοί
Ο χορός ως μια εκ των παραστατικών τεχνών οδηγεί τους σπουδαστές στην σκηνή αργά ή γρήγορα. Η συμμετοχή των σπουδαστών σε παραστάσεις, εξετάσεις ή διαγωνισμούς μπορεί να είναι μια εξαιρετικά ωφέλιμη και εποικοδομητική εμπειρία αν διεκπεραιωθεί σωστά.
Αν οι μαθητές είναι κατάλληλα προετοιμασμένοι μέσα σε ένα κλίμα σκληρής δουλείας αλλά με ελεγχόμενο άγχος, χωρίς εντάσεις και εκνευρισμούς έχουν μόνο θετικά στοιχεία να αποκομίσουν και από τις τρεις αυτές εμπειρίες. Βεβαιωθείτε ωστόσο ότι τόσο οι εξετάσεις όσο και οι διαγωνισμοί διοργανώνονται από αξιόπιστους φορείς με ιστορία στον χώρο. Ότι τα πτυχία ή οι έπαινοι/βραβεία έχουν κάποιο αντίκρισμα και ότι οι επιτροπές απαρτίζονται από σοβαρούς επαγγελματίες. Εξίσου σημαντικό να αναφερθεί είναι και το γεγονός ότι οι μαθητές δεν πρέπει να μπαίνουν σε κλίμα ανταγωνισμού μεταξύ τους μέσα στην τάξη. Δεν πρέπει να ενθαρρυνθούν να θεωρήσουν τους εαυτούς τους αυθεντίες λόγω της συμμέτοχης τους σε αυτές τις διοργανώσεις. Η διατήρηση της συγκέντρωσης και της προσήλωσης των μαθητών στον στόχο, χωρίς έπαρση και ανταγωνιστικές συμπεριφορές είναι τεράστιας σημασίας για την πρόοδο τους, και είναι και αυτό ευθύνη του δασκάλου όπως και η οριοθέτηση της ανάμειξης των γονιών στην όλη διαδικασία.
Συνοψίζοντας ο χορός είναι μια δραστηριότητα που έχει πολλά να δώσει σε ένα παιδί όπως και σε έναν ενήλικα. Η επιλογή ενός πτυχιούχου, έμπειρου και με σωστή παιδαγωγική προσέγγιση καθηγητή είναι τεράστιας σημασίας, ανεξάρτητα από το αν ο χορός θα αποτελέσει στο μέλλον επαγγελματική επιλογή η όχι. Τα παιδιά δεν παίζουν σε μια σχολή χορού. Σπουδάζουν τον χορό. Για να μπορέσει ένα παιδί να επωφεληθεί από αυτήν την δραστηριότητα τόσο σωματικά όσο και ψυχοσυναισθηματικά πρέπει να γίνει προσεκτική επιλογή προσώπων και περιβάλλοντος. Εξάλλου κανένας γονιός όταν περνάει την πόρτα της σχολής χορού ,κρατώντας από το χέρι ένα τετράχρονο παιδί, δεν φαντάζεται ότι αυτό το παιδί μπορεί να γίνει κάποτε ένας χορευτής. Όλοι όμως οι χορευτές πέρασαν κάποτε μια τέτοια πόρτα κρατώντας το χέρι του γονιού τους.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Anatomy &kinesiology for ballet teachers E.Thomasen, R.Rist, Dance books ltd 2005.
2. Inside ballet technique V.Grieg, Dance Books 1994.
3. Movement and dance in early childhood, M.Davies, SAGE Publications ltd, 2008
4. The pointe book, shoes, training and technique, J. Barringer, S.Schlesinger, Princeton Book Company, 2014
Αναλυτή Κατερίνα
Καθηγήτρια χορού
RAD, PTS
e-mail: kanaliti@gmail.com