ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΩΜΟΥ
Η άρθρωση του ώμου είναι μια πολύ ευκίνητη ανατομική περιοχή του ανθρωπίνου σώματος, η οποία, όμως, υπόκειται συχνά σε ένα σύνολο παθήσεων που απασχολούν τον κόσμο στην καθημερινότητά του.
Κατόπιν μίας αναφοράς στην δομή της άρθρωσης του ώμου θα συζητηθούν ορισμένες εκ των πιο συχνών παθολογικών καταστάσεων:
- εξάρθρημα – αστάθεια ώμου
- τενοντίτιδα και σύνδρομο πρόσκρουσης
- ρήξη στροφικού πετάλου ώμου
ΑΝΑΤΟΜΙΑ
Ο ώμος αποτελείται από 3 οστά: κλείδα, ωμοπλάτη και βραχιόνιο, καθώς και από 2 αρθρώσεις την γληνοβραχιόνιο και την ακρωμιοκλειδική.
Η γληνοβραχιόνιος είναι εκείνη η άρθρωση που αποτελείται από την κεφαλή του βραχιονίου και το τμήμα εκείνο της ωμοπλάτης που έχει σχήμα «πιάτου» και λέγεται ωμογλήνη.
Η κεφαλή του βραχιονίου «αγκαλιάζεται» από 4, οι οποίοι συνέχωνται ως ένας συνιστώντας το στροφικό πέταλο του ώμου, του οποίου δουλειά είναι να στρέφει το άνω άκρο κατά την άρθρωση του ώμου. Το πρόσθιο τμήμα της κεφαλής του βραχιονίου δέχεται επιμήκως, σε συγκεκριμένο αυλάκι ευρισκόμενο, έναν τένοντα , την μακρά κεφαλή του δικεφάλου.
Οι δομές αυτές σκεπάζονται από ένα πέπλο μυός, τον δελτοειδή μυ.
Η άρθρωση του ώμου είναι εξαιρετικά ευκίνητη και δη η πιο ευκίνητη στο ανθρώπινο σώμα.
ΠΑΘΗΣΕΙΣ
1. ΕΞΑΡΘΡΗΜΑ ΩΜΟΥ
Αποτελεί εκείνη την ασθένεια κατά την οποία η κεφαλή του βραχιονίου ευρίσκεται εκτός θέσεως (εκτός της γληνοβραχιονίου αρθρωσης) είτε
α/ έμπροσθεν αυτής, όπου είναι και το πιο συχνό και επονομάζεται πρόσθιο εξάρθρημα ώμου
β/ είτε όπισθεν και ονομάζεται οπίσθιο – πολύ σπάνιο
γ/ είτε κεντρικό ή/και
δ/ κάτω εξάρθρημα (συνήθως πρόσθιο-κάτω)
Αντίστοιχα η αστάθεια προσδιορίζεται ως πρόσθια, οπισθία, κεντρική, κρσθία – κάτω καθώς και πολλαπλών κατευθύνσεων αστάθεια, στην περίπτωση εκείνη όπου ο ώμος είναι ασταθής σε πολλαπλές κατευθύνσεις.
Η διάγνωση τίθεται με το ιστορικό, τον κλινικό έλεγχο και τη χρήση απλής ακτινογραφίας, μαγνητικής τομογραφίας ή/και μαγνητικού αρθρογραφήματος.
Η θεραπεία περιλαμβάνει την
1. συντηρητική αγωγή: ανάταξη του εξαρθρήματος, ακινητοποίηση αυτού για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και αποκατάσταση τη εφαρμογή ειδικού ασκησιολογίου
2. στις περιπτώσεις όπου ο ώμος εχει εξαρθρωθεί περισσότερες της μίας φορές (υποτροπιάζον εξάρθρημα ώμου) τότε ο ώμος χρήζει χειρουργικής αντιμετώπισης και δη μέσω αρθροσκόπησης.
Η τελευταία είναι το είδος της «κλειστής» επέμβασης, εκείνης όπου χρησιμοποιούνται μικρές οπές και ειδικά λεπτά εργαλεία και κάμερα για την διόρθωση του προβλήματος.
Σε κάποιες ιδιαίτερες περιπτώσεις ενδέχεται να χρειαστεί ανοικτή χειρουργική μέθοδος για την σταθεροποίηση του ώμου.
Τέλος, είναι πιθανόν και το πρώτο πρόσθιο εξάρθρημα να αντιμετωπισθεί χειρουργικά και δη σε συγκεκριμένες κατηγορίες αθλητών (πιλότοι, επαγγελματίες αθλητές κλπ).
2. ΕΞΑΡΘΡΗΜΑ – ΚΑΚΩΣΗ ΑΚΡΩΜΙΟΚΛΕΙΔΙΚΗΣ
Η συγκεκριμένη παθολογική οντότητα χαρακτηρίζεται απο βλάβη των συνδέσμων που σταθεροποιούν την εν λόγω άρθρωση και συγκρατούν τη σχέση της κλειδός και της ωμοπλάτης σταθερή. Οι σύνδεσμοι αυτοί ειναι
1. ακρωμιοκλειδική συνδέσμωση
2. κορακολειδική συνδέσμωση, δηλαδή ο κωνοειδής και ο τραπεζοειδής σύνδεσμοι.
Η διάγνωση τίθεται κλινικά με την διαπίστωση της «πτώσης» του ώμου, του έντονου πόνου και φυσικά με την χρήση ακτινολογικού ελέγχου, όπου εντοπίζονται όλες οι διαβαθμίσεις αυτού του είδους της βλάβης, εκτός από το ήπιο 1ου βαθμού διάστρεμμα, όπου ο κλινικός έλεγχος είναι αρκετός.
Θεραπευτικά: οι ήπιες κακώσεις αντιμετωπίζονται συντηρητικά με ακινητοποίηση αρχικά και πρόγραμμα αποκατάστασης στην συνέχεια, ενώ οι πιο σοβαρές κακώσεις και τα εξαρθρήματα με χειρουργικό τρόπο. Κατά τον τελευταίο λαμβάνει χώρα συνδεσμοπλαστική του κορακλειδικού συνδέσμου, κατά κανόνα.
3. ΤΕΝΟΝΤΙΤΙΔΑ ΤΟΥ ΩΜΟΥ (ΣΤΡΟΦΙΚΟΥ ΠΕΤΑΛΟΥ) ΚΑΙ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΠΡΟΣΚΡΟΥΣΗΣ
Η φλεγμονή του στροφικού πετάλου ή της μακράς κεφαλής του δικεφάλου είναι οι πιο συχνές εκφράσεις τενοντίτιδος του ώμου. Πολύ συχνά συνυπάρχει οίδημα στον ορογόνο θύλακό τους, το οποίο είναι εκείνο το στοιχείο που «λιπαίνει» και εξομαλύνει την κίνηση των τενόντων του ώμου.
Ο ασθενής αντιλαμβάνεται τον πόνο στον ώμο και το μπράτσο του έως του αγκώνος, πονώντας εντόνως. Εντείνεται κατά τις κινήσεις , αλλά δύναται να «βασανίζει» τον ασθενή και κατά τις νυκτερινές ώρες . Η φλεγμονή «αγκαλιάζει» το στροφικό πέταλο και οι κινήσεις περιορίζονται σημαντικά.
Η κατάσταση εκείνη κατά την οποία ο τένοντας (στροφικό πέταλο) «συνθλίβεται» και κατ΄ουσίαν τραυματίζεται μεταξύ 2 οστών , της κεφαλής του βραχιονίου και του ακρωμίου ονομάζεται σύνδρομο πρόσκρουσης και είναι το συνηθέστερο αίτιο τενοντίτιδος του ώμου.
Διαγνωστικά η κλινική εξέταση μετά του ιστορικού, καθώς επίσης ο απλός ακτινολογικός έλεγχος και υπέρηχογράφημα θέτουν τη διάγνωση στα πλείστα των περιπτώσεων.Σε λίγες εξ αυτών απαιτείται μαγνητική τομογραφία.
Η θεραπεία συνίσταται σε ανάπαυση, τροποποίηση των δραστηριοτήτων ώστε να πάψει ο ερεθιστικός παράγοντας, αντιφλεγμονώδη αγωγή και φυσικοθεραπεία, κατά κανόνα. Σε λίγες περιπτώσεις οι ασθενείς ωφελούνται με έγχυση στεροειδούς σε υπακρωμιακό χώρο και σε ακόμη λιγότερες, αλλά ανθιστάμενες στην αγωγή , περιπτώσεις λαμβάνει χώρα χειρουργική – αρθροσκοπική αντιμετώπιση, με «καθαρισμό» της φλεγμονής και ακρωμιοπλαστική.
Ένα άλλο αίτιο πόνου στον ώμο είναι η ασβεστοποιός τενοντίτιδα , όπου τόφος (-οι) ασβεστίου εναποτίθενται επί και εντός του στροφικού πετάλου, για άγνωστο μέχρι στιγμής λόγο.
Η νόσος ξεκινά ξαφνικά, χωρίς ιστορικό κάκωσης και ταλαιπωρεί τον ασθενή με άλγος ηρεμίας αλλά και σε κινήσεις. Η διάγνωση τίθεται σαφέστατα από το ιστορικό και επιβεβαιώνεται με απλές ακτινογραφίες ή/και υπερηχογράφημα. Δεν χρήζει μαγνητικής τομογραφίας ή άλλης εξέτασης. Ως προδιαθεσικός παράγοντας έχει αναφερθεί ο σακχαρώδης διαβήτης.
Θεραπευτικά ακολουθείται πρόγραμμα αυστηρής ανάπαυσης και λήψη αντιφλεγμονωδών. Η διενέργεια εγχύσεων καρτιζόνης είναι αμφιλεγόμενη. Αρθροσκοπική νεαροποίηση (καθαρισμός) γίνεται όταν η ασθένεια επιμένει και υποτροπιάζει συχνά.
4. ΡΗΞΗ ΣΤΡΟΦΙΚΟΥ ΠΕΤΑΛΟΥ ΤΟΥ ΩΜΟΥ
Το στροφικό πέταλο του ώμου είναι ένα σύνολο 4 τενόντων οι οποίοι εναγκαλίζουν την κεφαλή του βραχιονίου και δίνουν τη δυνατότητα στο άνω άκρο να στρέφεται τόσο εξωτερικά όσο και εσωτερικά. Επιπροσθέτως σταθεροποιούν την άρθρωση και συνεργάζονται με τον δελτοειδή μυ για την απαγωγή της αρθρώσεως.
Τενόντιο έλλειμμα ή απόσπαση ή ρήξη αυτού μπορεί να γίνει για 2 λόγους:
- τραυματική ρήξη ή
- χρόνια εκφύλιση και φθορά
Όταν διαπιστωθεί η βλάβη οφείλει να αποκαθίσταται.Όμως αυτό δεν είναι πάντοτε εφικτό. Ο σακχαρώδης διαβήτης, το χρόνιο κάπνισμα, η χρονιότητα-παλαιότητα- της ρήξης, πολλές (?) ενέσεις κορτιζόνης, ρευματολογικές ασθένειες είναι ορισμένοι από τους λόγους, για τους οποίους η βλάβη αυτή είναι δύσκολο να επισκευασθεί, ιδία όταν είναι μεγάλη (μαζική ρήξη του τένοντα) καθώς μετριάζεται η ποιότητα του τένοντα. Σε αντίθεση με τα ανωτέρω, μία τραυματική, πρόσφατη ρήξη έχει πολύ καλά αποτελέσματα , όταν αντιμετωπίζεται άμεσα χειρουργικά.
Η διάγνωση της νόσου τίθεται τόσο κλινικά αναγνωρίζοντας την αδυναμία και ανεπάρκεια του στροφικού πετάλου με ειδικά tests, καθώς και με μαγνητική τομογραφία.
Η θεραπεία έχει 2 σκέλη:
Α/
- Το πρώτο χαρακτηρίζεται από τη χειρουργική προσέγγιση της νόσου. Αυτή μπορεί να είναι είτε ελάχιστα παρεμβατική (minimal invasive surgery) όπου με πολύ μικρή τομή ανευρίσκεται ο «κομμένος» τένοντας και καθηλώνεται στη θέση του με ειδικές «άγκυρες». Εχει εξαιρετικά αποτελέσματα.
- η αρθροσκοπική καθήλωση του τένοντα, μια πολύ καλή μέθοδος αντιμετώπισης της νόσου, η οποία έχει μεγάλη καμπύλη εκμάθησης , και περιορίζεται σε πολύ λίγους χειρουργούς, όταν η βλάβη είναι πολύ μεγάλη (δηλ. σε μαζική ρήξη στροφικού πετάλου)
Β/
Στην φυσικοθεραπεία – αποκατάσταση της νόσου με τη εφαρμογή ειδικού πρωτοκόλλου
Οι παθήσεις του ώμου προσομοιάζουν μεταξύ τους ως προς την κλινική τους έκφραση. Πάραυτα με την ορθή αξιολόγηση του ιστορικού , της κλινικής εικόνας και των ακτινολογικών εξετάσων ο ιατρός δύναται να προσεγγίσει σωστά το πρόβλημα και να το επιλύσει.
ΚΩΝ/ΝΟΣ ΧΑΤΖΟΥΛΗΣ
ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΟΣ – ΑΡΘΡΟΣΚΟΠΟΣ
(Το παραπάνω άρθρο είναι είχε δημοσιευτεί στο περιοδικό ‘About’)